Open Monumentendag is een jaarlijks weekend half september, waarop duizenden monumenten in Nederland gratis toegankelijk zijn voor publiek. De deelnemende monumenten zijn te herkennen aan de Open Monumentendagvlag zoals hiernaast afgebeeld.
De Open Monumentendag is bedacht om mensen in contact brengen met de historische omgeving, en de interesse in en begrip van historische monumenten en de noodzaak voor een goede bewaring aan te moedigen. Tijdens de Open Monumentendag worden duizenden historische gebouwen en locaties (ongeveer 4.000) open gratis geopend voor het publiek. Naast het openen van hun deuren, organiseren vele locaties ook on-site activiteiten, zoals tentoonstellingen, muziek en rondleidingen.